Συμπληρώματα διατροφής στην εγκυμοσύνη και στον θηλασμό

Αν είσαι μέλλουσα μάνουλα η θηλάζεις τότε σίγουρα αυτό το άρθρο είναι για εσένα…

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η ζωή  <<υψηλών ταχυτήτων>> , οδηγεί πολλούς ανθρώπους να ακολουθούν μια διατροφή που όχι μόνο δεν καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού τους αλλά αντιθέτως δημιουργεί ελλείψεις σε σημαντικές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.

Αυτές οι ελλείψεις είναι εντονότερες στις εγκυμονούσες και στις νέες μητέρες εξαιτίας της ανάγκης της θρέψης του εμβρύου/νεογνού. Πολλές μητέρες απορρίπτουν -λανθασμένα- την λήψη συμπληρωμάτων διατροφής ως κάτι μη φυσικό -άρα και επικίνδυνο- ενώ άλλες αναγνωρίζουν την ανάγκη λήψης συμπληρωμάτων διατροφής αλλά προβληματίζονται στο τι να επιλέξουν.

Πάμε, λοιπόν, να αναλύσουμε τι είναι απαραίτητο και τι πρέπει να αποφεύγεται κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό:

Φολικό οξύ (ή φυλλικό οξύ ή βιταμίνη Β9)

Το φολικό οξύ είναι μια βιταμίνη που παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Αρκεί να αναλογιστούμε τους ταχύτατους ρυθμούς ανάπτυξης των εμβρύων/νεογνών για να αντιληφθούμε την αξία αυτής της βιταμίνης. Επίσης βοηθάει στην πρόληψη σοβαρών γενετικών ανωμαλιών στον εγκέφαλο και την σπονδυλική στήλη του μωρού (δυσπλασίες νευρικού σωλήνα), στην μείωση του κινδύνου μορφολογικών ανωμαλιών του προσώπου όπως σχιστία χείλους και υπερώας ενώ παράλληλα αποτρέπει τα καρδιολογικά νοσήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέραν του μωρού, επηρεάζει και τις ίδιες τις μητέρες καθώς ως ουσία που παίζει ρολό στην αιμοποίηση, μειώνει το αίσθημα κούρασης που οφείλεται σε αναιμίες. Η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα είναι 600 mcg DFE¹ κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και 500 mcg DFE* κατά τον θηλασμό


Σίδηρος

Ο σίδηρος είναι ένα μέταλλο που είναι συστατικό της αίμης, ενός μορίου που υπάρχει σε πολλά ένζυμα και πρωτεΐνες του οργανισμού. Η ύπαρξη του στην αίμη της αιμοσφαιρίνης καθιστά τον σίδηρο τον μεταφορέα-αποθήκη οξυγόνου στον οργανισμό. Έλλειψη σιδήρου οδηγεί σε σιδηροπενική αναιμία. Αυτή εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως γαστρεντερική διαταραχή, αδυναμία, κόπωση, έλλειψη ενέργειας και προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης. Επιπλέον, τα άτομα με σιδηροπενική αναιμία είναι λιγότερο ικανά να καταπολεμήσουν μικρόβια και λοιμώξεις, να εργαστούν και να ασκηθούν και να ελέγξουν τη θερμοκρασία του σώματός τους. Βρέφη και παιδιά μπορεί να αναπτύξουν μαθησιακές δυσκολίες. Η ημερήσια ανάγκη σε σίδηρο είναι τα 27 mg στην εγκυμοσύνη και 10 mg σε γυναίκες που θηλάζουν.


Βιταμίνη D

Η λεγόμενη <<βιταμίνη του ήλιου>>. Αυτή είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που συσχετίζεται με την κυτταρική διαίρεση, την θωράκιση του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά ο κυριότερος ρόλος της είναι στο σχηματισμό των οστών και των δοντιών καθώς αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου. Είναι επιθυμητό να συνδυάζεται με την βιταμίνη Κ₂ γιατί η τελευταία θα προωθήσει το απορροφούμενο ασβέστιο στα οστά. Από αυτά που είπαμε καταλαβαίνουμε ότι έλλειψη της οδηγεί σε αδυναμία οστών. Παράδειγμα αυτού αποτελεί η ραχίτιδα, μια πάθηση στην οποία παρατηρείται λύγισμα των οστών και εκδηλώνεται κυρίως σε παιδιά 3 μηνών έως 3 ετών. Επιπλέον, ανεπάρκεια βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καισαρικής τομής, προεκλαμψίας, πρόωρου τοκετού και διαβήτη κύησης. Η ανεπάρκεια της είναι αρκετά συχνή ακόμα και σε χώρες ηλιόλουστες, όπως η δική μας, καθώς ιδιαίτερα τον χειμώνα δεν είναι αρκετή η UV ακτινοβολία που λαμβάνουμε για να παράγουμε επαρκείς ποσότητες. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 15 mcg (600 IU) τόσο κατά την κύηση όσο και κατά τον θηλασμό σύμφωνα με το NIH.


Ασβέστιο

Το ασβέστιο όπως και η βιταμίνη D που προαναφέραμε διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην οστεοποίηση οπότε ανεπαρκής πρόσληψη αυτού επιφέρει οστεοπόρωση. Βέβαια ο ρόλος της δεν σταματά εκεί καθώς έχει βρεθεί ότι επηρεάζει την πήξη του αίματος, την νευροδιαβίβαση και την συσπαστικότητα των μυών. Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού στις θηλάζουσες και στις εγκύους είναι 1000-1300 mg.

Χολίνη

Η χολίνη είναι συστατικό πολλών μεγαλύτερων μορίων που είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εμβρυϊκού νευρικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Είναι αναγκαίο να αναφερθεί ότι η χολίνη είναι ζωτικής σημασίας για τον μεταβολισμό, τη δομή και την ακεραιότητα των κυττάρων, τη μνήμη, τον έλεγχο των μυών και τη μεταφορά λιπιδίων οπότε οι ανάγκες κατά την κύηση και τον θηλασμό είναι αυξημένες. Η εκδοχή των 500 mg ανα ημέρα θεωρείται παρωχημένη καθώς νεότερες μελέτες διατείνονται ότι η ιδανική πρόσληψη είναι 930 mg.


DHA (δοκοσαεξανοϊκό οξύ) & EPA (εικοσαπεντανοϊκό οξύ)

Αυτά είναιδύο απαραίτητα λιπαρά οξέα που είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού. Η συμπλήρωση με DHA και EPA στην εγκυμοσύνη μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου μετά την εγκυμοσύνη στο βρέφος και αλλά και να αποσβέσει την μητρική κατάθλιψη. Τέλος υπάρχουν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι το DHΑ προστατεύει από πρόωρο τοκετό και συνεπικουρεί στην ανάπτυξη των ματιών του εμβρύου. Είναι για αυτούς τους λόγους απαραίτητο οι μητέρες να εφοδιάζονται με 250 mg EPA και 200 mg DHA ανά ημέρα


Ιώδιο

Τα χαμηλά επίπεδα ιωδίου στο σώμα μπορούν να προκαλέσουν υποθυρεοειδισμό.  Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί προκληθεί κακή ανάπτυξη του μωρού και να αυξήθει η πιθανότητα πρόωρου τοκετού . Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η σοβαρή ανεπάρκεια ιωδίου θα μπορούσε να αυξήσει την πιθανότητα θνησιγένειας ή βρεφικού θανάτου κατά τη στιγμή του τοκετού. Σε σοβαρή έλλειψη ιωδίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιθανό να εμφανιστούν ακοής στο παιδί. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι είναι πολύ σπάνιο για άτομα σε ανεπτυγμένες χώρες να έχουν σοβαρή ανεπάρκεια ιωδίου.

Βιταμίνες που θα πρέπει να λαμβάνονται με ιδιαίτερη προσοχή

• Βιταμίνη Α : Η βιταμίνη Α είναι μια λιπόφιλη βιταμίνη η οποία είναι σημαντική για την φυσιολογική ανάπτυξη της όρασης, του ανοσοποιητικού αλλά και της επιδερμίδας του εμβρύου. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να λαμβάνεται με προσοχή καθώς μπορούμε εύκολα να ξεπεράσουμε την δοσολογία που εμφανίζεται τοξικότητα η οποία εκδηλώνεται με ηπατικές βλάβες και τερατογένεση του εμβρύου.
  
  
  
• Βιταμίνη Ε : Αυτή η βιταμίνη παίζει πολλούς σημαντικούς ρόλους στο σώμα και εμπλέκεται στην έκφραση των γονιδίων και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού καθώς έχει έντονες αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ενώ ωστόσο είναι πολύ σημαντική για την υγεία, συνιστάται να μην λαμβάνεται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό διότι δεν παρατηρείται κάποιο όφελος, είτε για την μητέρα είτε για το μωρό, με την λήψη βιταμίνης Ε πέραν της τρoφής, ενώ αντίθετα μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος κοιλιακού πόνου και πρόωρης ρήξης του αμνιακού σάκου.
  
  Άλλα συμπληρώματα διατροφής που καλό είναι να αποφεύγονται καθώς δεν είναι ξεκάθαρη η δράση τους κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό
  
  
  
• Τσιμιτσιφούγκα
• Υδραστίδα 
• Ντογκ Κουάι
• Γιοχιμπε
• Saw Palmetto
  
  

*1 mcg DFE = 1 mcg φολικού προερχόμενου από φυσική τροφή
  1 mcg DFE = 0.6 mcg φολικού απο επεξεργασμένα τρόφημα ή συμπληρώματα διατροφής μετά από λήψη τροφής
  1 mcg DFE = 0.5 mcg φολικού απο συμπλήρωματα διατροφής με άδειο στομάχι

Πηγή:

1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Folate-HealthProfessional/
   https://www.pregnancybirthbaby.org.au/vitamins-and-supplements-during-pregnancy
2. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/
3. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-Consumer/#h2
4. https://www.ajog.org/article/S0002-9378(05)00711-8/fulltext#:~:text=To%20meet%20this%20increased%20skeletal,who%20are%20%3C19%20years%20old.
5. https://www.who.int/tools/elena/bbc/iodine-pregnancy
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK582771/#:~:text=The%20thyroid%20gland%20cannot%20work,and%20290%20mcg%20when%20breastfeeding.
6. https://www.healthline.com/nutrition/supplements-during-pregnancy#supplements-to-avoid
7. https://www.seslhd.health.nsw.gov.au/sites/default/files/groups/Royal_Hospital_for_Women/Mothersafe/documents/VitaminsmineralspandbupdateSept19.pdf